ازن باقی مانده در هوا و آب به روش های مختلفی قابل اندازه گیری می باشد.
در طي بهره برداري سیستم ازن زني، آناليز از در فاز مايع و گاز به منظور تعيين ميزان تزريق ازن مصرفي، پایش راندمان انتقال ازن( براي گندزدايي اوليه( و غلظت ازن باقي مانده، ضروري است. جريان گاز خروجي از ژنراتور ازن برای محاسبه ميزان تزريق ازن مصرفي، پايش و كنترل مي شود. گاز خروجی از مخزن تماس ازن برای تعیین میزان ازن انتقالی به فاز مایع در مخزن تماس به منظور محاسبه راندمان ازن انتقالی پایش و کنترل می شود. آب گندزدایی شده خروجی از مخزن تماس ازن برای ازن باقی مانده به منظور اطمینان از مقادیر غلظت-زمان به دست آمده پایش می شود.
علاوه بر این، هوای محیط در سالن تولید و انتقال ازن و واحد تخریب کننده گاز ازن خروجی مازاد از آب، به منظور حفاظت کارگران در بروز حوادث نشتی و یا خرابی سیستم تخریب کننده باید از نظر غلظت ازن، کنترل و پایش شود.
- پایش ازن در فاز گازی
مکان ها و نقاطی در تاسیسات تصفیه به وسیله ازن که در آن ازن در فاز گاز پایش و کنترل می شود، عبارتند از:
-خروجی ژنراتور(مولد) گاز ازن
– هوای محیط اطراف تجهیزات ازن زنی و فرایند مربوط
روش های تحلیلی برای پایش و کنترل ازن در فاز گازی، عبارت است از:
-جذب پرتو فرابنفش
– روش های یدومتری
– نورتابی شیمیایی
– تیتراسیون در فاز گازی
جذب پرتو فرابنفش
گاز ازن نور را در ناحیه طول موج کوتاه فرابنفش با حداکثر جذب در طول موج 253/7 نانومتر جذب می کند. ابزار دقیق برای اندازه گیری ازن توسط جذب پرتو فرابنفش توسط سازندگان مختلف برای غلظت های ازن کمتر از 0/5 میلی گرم در لیتر عرضه میشود. به طور کلی، این ابزارها میزان جذب نور را در حضور و عدم حضور ازن اندازه گیری می کنند.
2– روش یدومتری
روش یدومتری برای تمام محدوده های غلظت ازن موجود در تصفیه خانه های آب استفاده میشود. این روش شامل اندازه گیری ازن به طور مستقیم از ژنراتور و ازن به عنوان فاز جداشده از محلول آّبی است. براي روش يادومتری، هواي حاوي ازن به يك محلول آبي حاوي يديد پتاسيم اضافه ميشود. تمام مواد اكسيدکننده ديگر به عنوان عامل تداخلی برای يدومتري عمل میکنند. همچنین اکسید نیتروژن (که ممکن است هنگام تولید ازن در هوا وجود داشته باشد) به عنوان عامل تداخلی برای روشهای یدومتری عمل میکند. اثرات اکسید نیتروژن ممکن است با عبور گاز حاوی ازن حاوی ازن از طریق جاذبهای سطحی مانند پرمنگنات پتاسیم که مخصوص گازهای اکسید نیتروژن هستند، حذف شوند. با این وجود، هیچ روش یدومتری برای تعیین ازن در محلول به دلیل نامطئن بودن روش، توصیه نمی شود.
3- نورتابی شیمیایی
برای تعیین غلظتهای پایین ازن در فاز گازی، میتوان از روشهای نورتابی شیمیایی بهره برد. یکی از رایجترین روشهای نورتابی شیمیایی اتیلن است. ازن در فاز گازی میتواند با استفاده از واکنش شیمیایی بین اتیلن و ازن اندازهگیری شود. این روش مخصوص ازن است و برای اندازه گیری ازن در هوای محیط بسیار مناسب است. ابزار دقیق نورتابی شیمیایی برای کنترل و پایش غلظتهای ازن محیط در محدوده 0 – 0/5 و یا 0 – 1/0 میلیگرم در لیتر حجمی است. با کالیبراسیون منظم، این نوع وسیله قادر به ارائه تجزیه و تحلیل قابل اعتماد برای هر گونه ازن در هوای محیط تاسیسات ازنزنی است.
يك گزینه ديگر علاوه بر نورتابي شيميايي اتيلن، نورتابي شيميايي رداماين /B اسید گالیک است که در آن از به کارگیری اتيلن اجتناب ميشود. اين روش، جايگزين پیچیده تر و مشكلتر از ابزارهاي معمول نورتابي شايميايي است. باتوجه قابلیت دسترسی وسیع پایش و کنترل نورتابی شیمیای اتیلن، پایش اتیلن ارجح بر پایش ردامین /B اسید گالیک در نظر گرفته شده است.
4 – تیتراسیون فازی گازی
دو روش تیتراسیون فاز گازی به عنوان روشهای کالیبراسیون ممکن برای آنالایزرها و کنترلرهای ازن محیط مورد مطالعه قرار گرفته است. طرز کار این روشها براساس تیتراسیون با اکسیدنیتریک و تیتراسیون برگشتی اکسید نیتریک اضافی است. طرز کار تیتراسیون فاز گازی، با جذب پرتو فرابنفش و یدومتری به عنوان روش های کالیبراسیون برای نورتابی شیمیایی اتیلن آنالایزر های ازن هوای محیط مقایسه می شود. به عنوان یک نتیجه از این مقایسه ها جذب پرتوفرابنفش به عنوان روش کالیبراسیون برای آنالایزرهای ازن محیط مشخص شده است. بنابراین روش های تیتراسیون فاز گازی برای استفاده در تاسیسات ازنزنی توصیه نمی شود.
صفحات مرتبط: اندازه گیری ازن در آب، ازن چیست، ازن ژنراتور